Niçin trafik lambalari kirmizi/ sari ve yesildir?
Trafik isiklan uygulamasi, önceleri demiryollarinin trenleri kontrol için uyguladigi sinyaller örnek alinarak baslamistir. Demiryollari idaresi kirmizi rengi 'dur' sinyali olarak seçmisti. Kirmizi renk kan rengi oldugundan asirlar boyu tehlikenin, tahribatin ve ölümün simgesi olmustur. Demiryollari ilk faaliyete geçtigi 1830'lu yillarda 'ikaz' isiginin rengi yesil, 'geç' isiginin ise beyazdi.fficeffice" />
Bir süre sonra beyaz sinyal problem yaratmaya basladi. Beyaz renkli 'geç' sinyali diger sokak lambalari ile karistirilabili-yordu. Ama daha da kötüsü 'dur' isaretlerine konulan kirmizi mercekler yerlerinden düsünce isik beyazlasiyor, 'geç' sinyali olarak algilaniyor ve kazalara yol açabiliyordu.
Sonunda demiryolcular kirmiziyi 'dur', yesili 'geç' san rengi de 'ikaz' sinyali olarak kullanmaya basladilar. Bilindigi gibi sari, renk spektrumu içinde en göz alici renktir. Böylece makinist bir sinyalin bulunmasi gereken yerde beyaz isigi görürse, bir seylerin yanlis oldugunu anliyor ve tedbirini aliyordu.
Karayollarina gelince, yollarda sadece atlarin ve at arabalarinin bulundugu tarihlerde bile dünyanin büyük sehirlerinde trafik sorundu. Ilk trafik lambasi otomobillerin ortaya çikmasindan çok önce 1868'de Londra'da kullanildi. Gazla yakilan ve bir eksen etrafinda döndürülebilen kirmizi ve yesil lambalar bir yil sonra patlayip, kendilerini çeviren polisi de yaralayinca bu uygulama ortadan kalkti.
Ama öte yandan otomobillerin ortaya çikmasi ve sehirlerde dolasmaya baslamalariyla birlikte durum iyice kötülesti. Çesitli sehirlerde degisik uygulamalar yapildi. Demiryollarindaki uygulama örnek alindi ama demiryollarinda birbirine paralel iki hat vardi. Bu sistem iki yolun kesistigi kavsaklarda ise yaramiyordu.
Sonunda günümüzdekilere benzeyen ilk elektrikli otomatik trafik lambasini, ilkokul mezunu ve ABD'deki Cleveland'da otomobil sahibi ilk siyah olan Garrett Morgan gelistirdi. 1914'de ilk denemelerine baslayan Morgan 1923'de de patentini aldi. Morgan 1963'de ölümünden az önce patentini 40 bin dolara General Electric firmasina satti.
Morgan'in lambalari demiryollarina benzer sekilde bir 'T' üzerinde kirmizi ve yesil iki lambadan ibaretti. Çok geçmeden ikaz anlaminda sari lamba da ilave edildi ve uygulama bütün dünyaya süratle yayildi.
Aradan geçen yillara ragmen sari renk hala 'ikaz' anlamindadir ama günümüz sürücüleri onu 'geç' sinyali olarak algiliyorlar.
1.03