Dağarcığınıza Hergün İki Söz

[halil ibo]

Tarih: 12.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 615

Türkçe Sözlük'ten

kültürlenmek (nsz), sosyoloji Bir arada bulunan iki bireyin veya etnik grubun deger yargilari ile kültürel birikiminin özellikleri birbirinden etkilenerek degisiklige ugramak.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

metafor : Fransizca metafor (métaphore) sözü edebiyatta "Bir seyi anlatmak için ona benzetilen baska bir seyin adini egreti olarak kullanma." anlaminda geçmektedir. Bu söz için dilimizde egretileme karsiligi bulunmaktadir.

[halil ibo]

Tarih: 13.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 616

Türkçe Sözlük'ten

muhabere sinifi isim, askerlik Savasta haberlesme düzeninin kurulmasini, düsmanin elektronik araçlar kullanmasini engellemeyi veya bunu sinirlandirmayi saglayan yardimci sinif.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

mizanpaj : Fransizca mizanpaj (mise en pages) sözü "Gazete, dergi gibi yayinlarda sayfa düzeni." anlaminda dilimizde uzun bir süreden beri kullanilmaktadir. Bu söze karsilik olarak Kurumumuz, sayfa düzeni karsiligininkullanilmasinin uygun olacagi görüsündedir.

[halil ibo]

Tarih: 14.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 617

Türkçe Sözlük'ten

gastronom isim Fransizca gastronome Damak zevki olan, agzinin tadini bilen, iyi yemekten anlayan kimse. gastronomi isim Fransizca gastronomie 1. Yemegi iyi yeme meraki. 2. Sagliga uygun, iyi düzenlenmis, hos ve lezzetli mutfak, yemek düzeni ve sistemi.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

opsiyon : Fransizca opsiyon (option) sözü "seçme, tercih; seçilecek sey; sik" gibi anlamlar tasimaktadir. Ekonomide ise almak veya satmak konusunda kesin karar verme yetkisini ifade eder. Belirlenen süre içinde alici veya satici karar vermek zorundadir. Sözün bu anlami için önerdigimiz karsilik: seçme yetkisi. Ayni söz bankacilikta ise "Borç senetlerinin ödenmesi için vade tarihinden itibaren taninan iki is günü." anlaminda kullanilmaktadir. Bu anlam için önerdigimiz karsilik ise: ödeme süresi. Opsiyon sözü, bilet alimlarinda da kullanilabilmekte ve ayirtilan biletin belli bir zamana kadar alinip alinamayacagina karar verme süresini ifade etmektedir. Sözün bu anlami için önerdigimiz karsilik da: seçme süresi.

[halil ibo]

Tarih: 15.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 618

Türkçe Sözlük'ten

Gotik sanat isim Temel özelligi sivrilik olan, XII. yüzyildan sonra Rönesans'a kadar Avrupa'da gelisen sanat ve mimarlik üslubu.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

plasman : Fransizca plasman (placement) sözü dilimizde iki anlamda kullanilmaktadir. Bunlardan biri "Parayi gelir getirici, tasinir veya tasinmaz bir ürüne yatirma, mevduat."tir. Sözün ikinci anlami ise "Ulusal ekonominin veya bir ticari kurulusun üretim veya hizmet gücünü artirici nitelikte olan etkin degerlerine yapilan yeni eklemeler."dir. Kurumumuz, sözün iki anlami için de yatirim karsiligini önermektedir.

[halil ibo]

Tarih: 16.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 619

Türkçe Sözlük'ten

öz yönetim isim Ögretim kuruluslarinda, ögrencilerin yönetmeliklere ve okul kurallarina göre söz ve karar sahibi olmalari ilkesine dayanan yönetim.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

ad hoc group : Ingilizce ad hoc "özel, uygun" ve group "kurul" sözlerinden olusan ad hoc group ifadesi ekonomi alaninda "Kisa süreli ve belli bir görev için olusturulan kurul." anlaminda kullanilmaktadir. Bu söz için Kurumumuz, özel kurul karsiligini önermektedir.

[hayat61]

Tarih: 19.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 620

Türkçe Sözlük'ten

geçer akçe sifat Herkesçe aranan, begenilen, muteber: "Gitgide geçer akçe olmaktan çikmistir."- H. R. Gürpinar. geçmez akçe isim 1. Tedavülde olmayan para. 2. sifat, mecazDegerini yitirmis.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

ambiyans : Fransizca ambiyans (ambiance), "çevre, muhit, hava, ortam" gibi anlamlar tasimaktadir. Son yillarda sikça duymaya basladigimiz bu söze karsilik Kurumumuz, dilimizde zaten kullanilmakta olan hava sözünü önermektedir.

[halil ibo]

Tarih: 20.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 621

Türkçe Sözlük'ten

iti öldürene sürükletirler "Çigirindan çikmis olan bir isin düzeltilmesi, bu ise yol açan kimseye düser" anlaminda kullanilan bir söz.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

regülasyon : Fransizca regülasyon (regulation) sözü "1. Hukuksal düzenleme, talimat, 2. Sirket, dernek ve benzeri kurumlarin kurulus ve isleyislerini düzenleyen kurallarin tümü, 3. Menkul kiymet satin almak için bankalar tarafindan verilecek kredileri düzenleyen yönetmelik." gibi anlamlar içermektedir. Kurumumuz, zaten dilimizde var olan tüzük, yönetmelikkarsiliklarinin bu yabanci söz yerine kullanilabilecegi görüsündedir.

[CaMoKa]

popstar yarismasinda Bülent abla sayesinde bir sürü sallama kelime ögrendik Hakki Devrim çok ugrasti düzeltmek için...

[halil ibo]

Tarih: 21.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 622

Türkçe Sözlük'ten

uzun disli sifat Tamahkâr, açgözlü, hirsli: "Ihtiraslari olanaklardan yüksek, uzun disli bir kesim var ki, din iman tanimaz."- A. Ilhan.

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

guard : Ingilizce guard sözü "muhafiz, nöbetçi" gibi anlamlar tasimaktadir. Basketbolda ise "oyun kurucu" anlaminda kullanilmaktadir. Dolayisiyla bu terim için oyun kurucu karsiligi uygun olacaktir

[hayat61]

Tarih: 22.06.2006fficeffice" />
Gönderim Nu.: 623

Türkçe Sözlük'ten

aramak (-i) 1. Birini veya bir seyi bulmaya çalismak: "Dükkânin içinde gözleriyle bir seyler aradi." S. F. Abasiyanik. 2. Arastirmak, yoklamak: "Ceplerini aramak." 3. Ziyarete, hatir sormaya gitmek: "Bir kere düstün mü ne arayan olur ne soran!"- B. Felek. 4. Bir seyin yoklugunu duyarak geri gelmesini istemek, özlemek: "Seni çok ariyorum, Ziyacigim." C. S. Taranci. 5. Önem verip istemek: "Ben böyle seyleri aramam." 6. mecazSart kosulmak. Atasözü, deyim ve birlesik fiiller aramakla bulunmaz aramak taramak (veya arayip taramak) arayip da bulamamak arayip sorani bulunmamak (veya olmamak) (birini) arayip sormak

Yabanci Kelimelere Karsiliklar

moratoryum : Fransizca kökenli bu söz, ?borç ödemesinin ertelenmesi? anlamiyla "Vadesi gelmis bir borcun anlasma yoluyla ertelenmesi." için kullanilmaktadir. Bu söz için önerdigimiz karsilik: borç erteleme.

[hayat61]

Tarih: 23.06.2006

Gönderim Nu.: 624



Türkçe Sözlük'ten

başı dumanlı sıfat 1. Doruğunu sis bürümüş (dağ). 2. Sarhoş.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

prömiyer : Fransızca prömiyer (première) sözü “birinci, ilk” gibi anlamlar taşımaktadır. Dilimizde daha çok "Bir eserin seyirciler için ilk temsili." anlamında kullanılan bu söz yerine önerdiğimiz karşılık: ilk gösteri.

[hayat61]

Tarih: 26.06.2006

Gönderim Nu.: 625



Türkçe Sözlük'ten

sosyal antropoloji isim Kültürü bir bütün olarak inceleyen, kültür kalıpları arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koyan bilim dalı.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

gala : İtalyancadan dilimize geçen bu söz “Genellikle resmî giysilerle gidilen ve davetliler için bir temsilin ilk oynanışı veya bir filmin ilk gösterilişi.” anlamında kullanılmaktadır. Kurumumuz bu söz için ön gösterim karşılığını önermektedir.

[halil ibo]

Tarih: 27.06.2006

Gönderim Nu.: 626



Türkçe Sözlük'ten

yanardöner sıfat 1. Kıpırdadıkça çeşitli renklerde parlayan (kumaş, deri vb.), janjan, şanjan. 2. mecaz Daldan dala atlanan, konudan konuya geçilen: "Asıl tadına doyamadığı, abla kardeş ürettikleri yanardöner o gece söyleşileri."- A. İlhan. 3. mecaz Çabuk fikir ve yön değiştiren (kimse).



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

hedging : İngilizce hedge fiilinden türetilmiş olan bu söz bir bankacılık terimi olarak kullanılmaktadır. "Bir malda veya bir menkulde gelecekte ortaya çıkacak fiyat değişikliklerine karşı korunmak amacıyla vadeli bir sözleş*me yapılması." anlamına gelmektedir. Kurumumuz hedging için dilimizde var olan koruma karşılığının kullanıl*masını önermektedir.

[halil ibo]

Tarih: 28.06.2006

Gönderim Nu.: 627



Türkçe Sözlük'ten

Urduca özel, isim (urdu'ca) 1. Pakistan'da kullanılan resmî dil. 2. sıfat Bu dille yazılmış olan.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

transplantasyon : Fransızca transplantasyon (transplantation) sözü "Hasta organın veya dokunun sağlam organ veya dokuyla değiştirilmesi, yenilenmesi işi." anlamıyla birlikte "Bitkilerin bir yerden başka bir yere nakli." anlamında da kullanılmaktadır. Kurumumuz bu söz için organ nakli veya organ aktarımı karşılıklarını önermektedir. Bu işlemde eğer doku söz konusu ise doku nakli veya doku aktarımı karşılıkları kullanılabilir. Organın adı geçiyorsa bu durumda da nakil sözü yeterli olacaktır: Deri nakli, kalp nakli, böbrek nakli gibi. Bitkiler için de bitki nakli, bitki aktarımı ifadeleri transplantasyon için uygun karşılıklardır.

[halil ibo]

Tarih: 29.06.2006

Gönderim Nu.: 628



Türkçe Sözlük'ten

suşi isim Japonca İnce şerit biçimindeki yosun tabakasının içine çiğ balık, yağsız, tuzsuz haşlanmış pirinç ve özel baharat karışımının konulmasıyla hazırlanan Japon yemeği.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

sendrom : Fransızca sendrom (syndrome) sözünün tıp alanındaki kullanımları için Kurumumuz tarafından hastalık tablosu; belirgi karşılıkları önerilmektedir. Bu söz ayrıca mecazi olarak "kriz, buhran, sıkıntı" anlamında da kullanılabilmektedir. Bu kullanımı için önerdiğimiz karşılık: sıkıntı.

[halil ibo]

Tarih: 30.06.2006

Gönderim Nu.: 629



Türkçe Sözlük'ten

filigran isim Fransızca filigrane Bazı kâğıtların dokusunda bulunan ancak aydınlığa tutulduğunda görülen çizgi, resim, yazı vb. biçimler.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

oryantasyon : Fransızca oryantasyon (orientation) sözü “Yönelme; çevre şartlarına uydurma veya uyma, alışma; yeni bir çevreye alıştırma programı.” anlamlarında kullanılmaktadır. Kurumumuz, bu yabancı söz yerine yönlendirme; alıştırma, uyum gibi karşılıkların kullanılabileceği görüşündedir.

[halil ibo]

Tarih: 03.07.2006

Gönderim Nu.: 630



Türkçe Sözlük'ten

cümle kapısı isim Yapılarda ana kapı: "Kapıcımız cümle kapısının eşiğinde bir nöbetçi asker gibi selam vaziyeti almıştır."- Y. K. Karaosmanoğlu.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

manipülasyon : Fransızca manipülasyon (manipulation) sözü daha çok ticari alanda kullanılmaktadır. "Piyasada canlanma havası yaratmak, sermaye kesimini ticarete özendirmek ve piyasayı etkilemek amacıyla yapay olarak menkul kıymet alım satımı yapmak." anlamındadır. Kurumumuz sözün bu anlamı için hileli yönlendirme, hileyle yönlendirme karşılıklarını önermektedir. Bu söz ayrıca "ustalıkla yapmak, idare etmek" anlamında da kullanılabilmektedir. Bu durumda da dilimizdeki güdümleme karşılığı uygun olacaktır.

[Samsa]

icabalda : gerektiginde


köns : gögüs

[halil ibo]

Tarih: 04.07.2006

Gönderim Nu.: 631



Türkçe Sözlük'ten

cürmümeşhut -du isim, hukuk (cürmümeşhu:du) Arapça curm + meşud Suçüstü: "Cürmümeşhutlardan kaça kurtula bir gün yakayı ele verdi."- S. F. Abasıyanık.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

kompleks : Fransızca kompleks (complexe) sözü “hemen kavranamayan, çözümü güç olan, karışık; bir sanayiyi oluşturan parçaların bütünü; hastalıklı davranışları ortaya çıkaran, kişinin bilincini az çok şartlandıran, baskı altında tutulmuş hatıra, duygu ve düşüncelerin bütünü” gibi anlamlara gelmek üzere kullanılmaktadır. Bunlardan "Hemen kavranamayan, çözümü güç olan, karışık." anlamı için dilimizde var olan karmaşık karşılığı önerilmektedir.

Turizm kompleksi veya binalar kompleksi gibi kullanımları yerine de kuruluşlar veya tesisler bütünü ifadeleri daha uygun olacaktır.

Sözün psikolojideki kullanımı için önerdiğimiz karşılık: ruhsal karmaşa.

[halil ibo]

Tarih: 05.07.2006

Gönderim Nu.: 632



Türkçe Sözlük'ten

gut isim, tıp Fransızca goutte Organizmadaki ürik asidin atılmayarak vücudun bazı yerlerinde, özellikle ayak başparmağında, topuk ve eklem yerlerinde birikmesinden ileri gelen, ağrı ve şişlerle ortaya çıkan hastalık, damla hastalığı, nikris.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

ajitasyon : Fransızca ajitasyon (agitation) “tahrik etme, kışkırtma” anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bu sözün karşılığı dilimizde zaten vardır: kışkırtma. Buna göre sözün ajitatör biçimi için kışkırtıcı; ajite etmek biçimi için de kışkırtmak karşılıkları kullanılabilir.

Aynı sözün tıp alanındaki kullanımı için ise dilimizde çırpıntı karşılığı bulunmaktadır. Bu anlamda, sözün ajite olmak biçimi yerine çırpıntıya uğramak kullanımı uygun olacaktır.

[halil ibo]

Tarih: 06.07.2006

Gönderim Nu.: 633



Türkçe Sözlük'ten

kırık hava isim, müzik Hareketli ve canlı oyun melodisi ve türküsü.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

jet-ski : İngilizceden dilimize geçen bu kelime “Su üzerinde gidebilen altı kızak şeklinde araç ve bu araçla yapılan spor.” anlamına gelmektedir. Kurumumuz bu söz için su kızağı karşılığını önermektedir.

[halil ibo]

Tarih: 07.07.2006

Gönderim Nu.: 634



Türkçe Sözlük'ten

müzevir sıfat Arapça muzevvir Arabozan. müzevirlik -ği isim Arabozanlık. Atasözü, deyim ve birleşik fiiller müzevirlik etmek Söz getirip götürmek, ara bozmak.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

mega : Grekçe megas, megalê (büyük) köküne dayanan bu sözün karşılığı dilimizde zaten vardır: büyük. Daha etkili bir ifade için dilimizin zenginliği içerisinde başka karşılıklar da bulunmaktadır: muazzam, dev, devasa gibi.

[tsmaniac]

gosama = avuç

[halil ibo]

Tarih: 10.07.2006

Gönderim Nu.: 635



Türkçe Sözlük'ten

ana dil isim, dil bilimi Kendisinden başka diller veya lehçeler türetmiş olan dil.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

multimedya : Bilgisayar alanında “Metin, grafik, ses, canlandırma unsurlarını birleştirerek sunan ortam.” anlamında kullanılan Batı kökenli multimedya (multimedia) için Kurumumuz, dilimizde zaten kullanılmakta olan çoklu ortam karşılığının uygun olduğu görüşündedir.

[halil ibo]

Tarih: 11.07.2006

Gönderim Nu.: 636



Türkçe Sözlük'ten

ana dili isim, dil bilimi İnsanın çocukken ailesinden ve soyca bağlı olduğu topluluktan öğrendiği dil: "Eserlerini ana dili ile değil de Fransızca yazışını yadırgamadım."- H. Taner.



Yabancı Kelimelere Karşılıklar

antikite : Fransızca antikite (antiqutié) sözü, “tarihte ilk çağ, antik devir” anlamıyla dilimizde kullanılmaya başlanmıştır. Sözün bu anlamı için Kurumumuz ilk çağ karşılığını önermektedir. Sözün soyut anlamındaki kullanımına karşılık da eskilik sözü uygun olacaktır.