Noel Baba
Noel gecesi çocuklara hediyeler dagittigina inanilan beyaz sakalli, kirmizi cüppeli, papaz kukulatali sahis, Kuzey Avrupa ülkelerinin efsanevî bir kisisidir. Ilk defa XVII. yüzyilda Ingiltere?de ortaya çikmistir. Noel Baba?nin Antalya?nin Kale (Demre) ilçesinde yasadigina inanilan ve 6 Aralik 342 tarihinde ölen Aziz Nicolas ile bir ilgisi yoktur. Buna ragmen 1981 yilindan itibaren Antalya?nin Demre yerlesim biriminde her yil Noel Baba senlikleri düzenlenmeye baslamistir. Ayrica hiristiyan cemaatin bulunmadigi bu yerde restore edilen kilisenin bahçesine bir Noel Baba heykeli dikilmistir. Ren geyikleri esliginde, karlar içinde seyahat eden Noel Baba?nin Antalya ile hiçbir ilgisi yoktur. Noel âyininde Kitâb-i Mukaddes?ten bölümler okunur ve Evharistiya (ekmek-sarap) âyini yapilir. Yillik bir ibadet olan noel cemaatle kutlanir. 24 Aralik aksami kilise âyini ve kutsal gece eglenceleriyle baslar. 25 Aralik sabahi kiliselerde senlikler yapilir. 26 Aralik?ta misafirler agirlanir, ziyafetler verilir, hastahaneler ve kimsesiz çocuklar ziyaret edilerek noel ibadeti tamamlanir.
Noel Kutlamalari
IV. yüzyilin ilk yarisina kadar Hz. Isa?nin dogumu dolayisiyla kutlanan bir kilise festivali yoktur. Ancak ilk yüzyillardan itibaren Dogu?da 6 Ocak tarihi Isa?nin ruhanî dogumu veya vaftizi olarak kabul edilmis ve ayni tarih biyolojik dogumuna da hamledilmistir (Baldovin, IV, 1987, 132). Bu tarih 325, 336 veya 354 yilinda 25 Araliga adapte edilmistir. Bu baglamda noel bayrami Imparator Konstantin?in saltanatinin (324-337) sonundan itibaren kutlanmaya baslanmistir. Halen Bati kiliseleri noeli 25 Aralik?ta kutlarken, Süryânî ve Ermeniler 6 Ocak?ta kutlamaktadirlar. Ermeni kilisesi Katagikos Nerse döneminde Divin?de toplanan (526-527) sinadda Isa?da ilâhî ve insanî tabiatin birleserek ilâhî bir tabiata büründügü seklindeki monofizit görüsün bir simgesi olarak, noelle Hz. Isa?nin vaftiz bayraminin birlestirilmesi kararini onaylamistir. Kudüs kilisesi ise 549 yilina kadar 6 Ocagi kabul ederken, bu tarihten sonra 25 Araligi benimsemistir. Dogu kiliselerindeki bu tarih degisikligi Aziz Ioannes Khrysastomas (ö. 441 veya 442) ve Naziansoslu Aziz Gregorios?un (330-390) etkisiyle olmustur.
Milât
1 Ocak tarihinin yilbasi olarak kutlanmasinin temeli putperest Roma?ya dayanmaktadir. Çünkü eski Romalilar?in yili 1 Ocak?ta baslamaktaydi, bu kullanim daha sonra bazi Ortaçag ülkelerinde de sürmüstür. Julien takvimi olarak bilinen bu takvim, Papa XII. Gregorius?un 1582 yilinda topladigi konsilde, ?artik yillar?in giderilmesine çözüm bulunmasi amacina yönelik çalismalar dolayisiyla Hiristiyanlik?la baglantilandirilmistir.
Milât, ?Hz. Isa?nin dogumu? demek oldugu için hiristiyanlar Hz. Isa?nin dogum gününü sifir kabul ederek, bu tarihi ?Isa?dan önce? (I.Ö.) ve ?Isa?dan sonra? (I.S.) seklinde kullamaktadir. Yilin hangi ay ve gün ile baslayacagi konusu üzerinde yapilan çalismalar sonunda ise, Ingiltere?de 1 Ocak 1752 tarihi, birinci gün olarak kabul edilmistir. Türkiye?de de inkilâplar çerçevesinde milâdî takvim 1926 yilinda kabul edilmistir. Yilin ilk günü olarak kabul edilen 1 Ocak tarihi, 1935 yilinda Basbakan Ismet Inönü tarafindan verilen bir kanun teklifinin benimsenmesiyle resmî tatil günü ilân edilmistir.
Türk Tarih Kurumu yayimlari arasinda çikan Tarih Çevirme Kilavuzu (Ankara 1997) adli kitabin giris bölümünde, yaygin olarak kullanilan takvimlerin ortaya çikislari ve dayanaklari konusunda bilgi verilir. Burada günes ve ayin hareketlerine göre takvimler ?günes, ay, günes-ay takvimleri? seklinde üçe ayirildiktan sonra, ?Dinlere Göre Takvimler? alt basliginda yahudi, hiristiyan ve müslüman toplumlarina ait takvimler tanitilir. ?Hiristiyan Toplumlarinda? kisminda su bilgilere yer verilmektedir: Hiristiyanlik?ta ?Hz. Isa?nin hayati ile özdeslesmis olan kilise yortu takvimi kullanilmistir. Bu takvimin baslangici Isa?nin dogumuna göre, en önemli yortu olan Paskalya?nin belirlenmesi ise Isa?nin dirilis tarihine göre hesaplanmistir. Bu takvim bugün kullandigimiz milâdî takvimin temelini teskil etmektedir.?