Barış Manço'yu Anıyoruz | Türk Kültürünün Karbon Kağıdı!

[ilhan]

Konserler o zaman daha güzelmiş.

[Samet Türkmen]

Can bedenden çıkmadan unutulduk Barış Abi. Belki de hiç hatırlanmamıştık. Sabrediyorum gönül sabrediyorum bir şekilde,isyan etmiyorum.

[Sibel]

İyi ki doğdun...

[pazarkapılı]

sanırım ıyıkı dogdun demek en guzelı olacak....

[Cafer KILIÇSOY]

Aşık Veysel ile Pink Floyd arasında bir yerde: BARIŞ MANÇO

Şarkılar herkesindir. “Estergon Kalesi” diyene önce “Halil İbrahim Sofrası”nın sözlerini bir hatırlatayım isterseniz: “Kimi tatlı peşinde kimininse tuzu yok. Ağzı açık gözü toklar buyursunlar baş köşeye. Kula kulluk edenlerse ömür boyu taş döşeğe!” Son tahlilde pekâlâ, “Halil İbrahim Sofrası”nın sözlerindeki gibi “Halat gibi bileğiyle yayla gibi yüreğiyle çoluk çocuk geçindirip haram nedir bilmeyenler”in müziğidir Barış Manço’nun müziği…



Büyük usta üzerinden dönen tüm siyasi tartışmalar konusunda “Halil İbrahim Sofrası”ndan aldığım pası İdris Küçükömer hocaya atar işinden çıkarım: “Türkiye’de sağ solda, sol da sağda mıydı o yıllarda?” Ne de olsa 1970’leri tekrar gözden geçirince ortaya çıkan asıl fark şu değil mi zaten: Sol ya da sağda yer alıp halk-memleket uğruna kendi hayatını tehlikeye atanlar bir tarafta. Sol ve sağ maskeleri takıp sömürgeci devletlerin gizli servisleri hizmetinde halkı-memleketi satanlar arası haysiyet mücadelesi diğer tarafta! O yüzden benim için Barış Manço ve Cem Karaca kardeştir, onları bölenler ise 12 Eylül Faşist Sömürgeciler Darbesi’ni yapanlar kadar kalleştir!



“YENİ MÜZİK”TEN DAHA YENİ MÜZİK: “YENİ BİR GÜN - 1979”

Barış Manço’nun müzikal eserlerinin devasalığı karşısında onun arkasından yapılan tüm bu teorik-ideolojik tartışmalar, Edirne-Kars arası kuru sayıklamadan ibaret aslında. Tıpkı modern Türkiye’de Âşık Veysel ile Pink Floyd’u harmanlayan “beste maestrosu”nun ölümünden sonra neden öldüğü hakkındaki saçmasapan tartışmalar gibi. Sahi Cem Yılmaz’ın şakayla karışık söylediği gibi “Madem öldük, mesai bitmedi mi?” Ölünün arkasından bıraktığı 42 yıllık eserleri konuşmak yerine 1 saniye süren bir veda-ölüm anını 14 yıl konuşmak Barış Manço’nun eserlerinden hiçbir şey anlayamamak kadar alıkça değil mi?




Şarkılar herkesindir. “Estergon Kalesi” diyene önce “Halil İbrahim Sofrası”nın sözlerini bir hatırlatayım isterseniz: “Kimi tatlı peşinde kimininse tuzu yok. Ağzı açık gözü toklar buyursunlar baş köşeye. Kula kulluk edenlerse ömür boyu taş döşeğe!” Son tahlilde pekâlâ, “Halil İbrahim Sofrası”nın sözlerindeki gibi “Halat gibi bileğiyle yayla gibi yüreğiyle çoluk çocuk geçindirip haram nedir bilmeyenler”in müziğidir Barış Manço’nun müziği…



Büyük usta üzerinden dönen tüm siyasi tartışmalar konusunda “Halil İbrahim Sofrası”ndan aldığım pası İdris Küçükömer hocaya atar işinden çıkarım: “Türkiye’de sağ solda, sol da sağda mıydı o yıllarda?” Ne de olsa 1970’leri tekrar gözden geçirince ortaya çıkan asıl fark şu değil mi zaten: Sol ya da sağda yer alıp halk-memleket uğruna kendi hayatını tehlikeye atanlar bir tarafta. Sol ve sağ maskeleri takıp sömürgeci devletlerin gizli servisleri hizmetinde halkı-memleketi satanlar arası haysiyet mücadelesi diğer tarafta! O yüzden benim için Barış Manço ve Cem Karaca kardeştir, onları bölenler ise 12 Eylül Faşist Sömürgeciler Darbesi’ni yapanlar kadar kalleştir!



“YENİ MÜZİK”TEN DAHA YENİ MÜZİK: “YENİ BİR GÜN - 1979”

Barış Manço’nun müzikal eserlerinin devasalığı karşısında onun arkasından yapılan tüm bu teorik-ideolojik tartışmalar, Edirne-Kars arası kuru sayıklamadan ibaret aslında. Tıpkı modern Türkiye’de Âşık Veysel ile Pink Floyd’u harmanlayan “beste maestrosu”nun ölümünden sonra neden öldüğü hakkındaki saçmasapan tartışmalar gibi. Sahi Cem Yılmaz’ın şakayla karışık söylediği gibi “Madem öldük, mesai bitmedi mi?” Ölünün arkasından bıraktığı 42 yıllık eserleri konuşmak yerine 1 saniye süren bir veda-ölüm anını 14 yıl konuşmak Barış Manço’nun eserlerinden hiçbir şey anlayamamak kadar alıkça değil mi?





“ELVEDA ÖLÜM” DİYEN ÖLÜYE BİRAZ SAYGI LÜTFEN!

The Doors’un Baudelaire’in Rock’n’Roll versiyonu solisti Jim Morrison’ın “The End”indeki gibi aslında ölmeden önce bizlere çoktan veda etmişti Barış Manço. Ölümünden 20 yıl önce kaydettiği, Türk Rock müziğinin başyapıtı niteliğindeki “Yeni Bir Gün”ün kapanış sözlerinde “Elveda Ölüm”de “Tatlı komşu Ayşe Teyze, Emekli Salih öğretmen”e yani “gerçek insanlar”a veda eden Barış Manço susar, gerisini grup arkadaşlarına anlattırır. Çünkü ölüm Ahmet Güvenç’in “Elveda Ölüm”ü bitirip “Bir Kelebeğin Yaşam Öyküsü”ne bağlayan basları kadar derindir ve kendisine mutlak saygı gösterilmesini hak eder. “Elveda Ölüm”ün son müzik cümlelerinde Caner Bora’nın bateri vuruşları ve Celal Güven’in perküsyonu durmadan önce son kez çırpınan bir kalbin iç burkan ritminin müzikal kardeşidir. Ölümün tüm çıplaklığı ise Barış Manço’nun çok iyi piyano ve org çalmasına rağmen bu mükemmel başyapıtta özel olarak çalmasını istediği büyük virtüöz Kılıç Danışman’ın piyano tuşlarının üzerinde dolaşan ürkek bir serçenin çıkardığı sesleri andıran veda tınılarıdır. “Elveda Ölüm”ü dinleyip halen Barış Manço’nun nasıl öldüğünü “reytingci akbaba edası”yla eşelemek, Âşık Veysel’in bağlamasını “Tahtadan yapılmış bir müzik aleti”ne indirgemek kadar büyük saygısızlıktır! Sonuçta bize veda eden sadece bir bedendir, asıl Barış Manço ise zamansız olduğu ölçüde ölümsüz müziğidir.



“BARISH MANCO” EDİRNE’Yİ GEÇİNCE EN AZ 100 EURO!

Her ne kadar 7’den 77’ye, “Nane Limon Kabuğu”, Gullit-Van Basten-Rijkaard röportajı, Oku Bakiim’ler Kars-Edirne arasındaki ölçütlerde eşsiz değerde önemli işler olsa da asıl bir de “Barish Manco” fenomeni var! Japonya’daki dükkânlardan Londra’daki devasa plak pazarına kadar taşan, 2013 yılında Türkiye’de “yeni” diye pazarlanmaya çalışılan birçok müzikten çok daha yeni müzikler üretmiş bir “Barış Manço-Barish Manco” var. O Londra’daki devasa plak pazarında en ucuzu 100 liraya bile alınamayan “Yeni Bir Gün”ler “2023”ler…



1976 YAPIMI “2023”

Sonradan fırsatçı popçuların yaptığı fast-food Barış Manço düzenlemelerini, gerçek Barış Manço müzikleri sanan gençlere inanın çok üzülüyorum. Ama başta benim yaşıtlarım kimse kusura bakmasın, kaset-CD-walkmen çağı başlayınca babasının gözünün nuru plakları dijital fast-food müziklerle değiştirenler kafalarını duvardan duvara vursunlar: Dedemden kalan 1976 tarihli “2023” ve “Yeni Bir Gün” plaklarını kimseye vermem. Sadece dünya tarihinin en kudretli 10 basçısından birisi olan Barış Manço ve Kurtalan Ekspres bas gitarcısı Ahmet Güvenç’e imzalatmak üzerine yerinden çıkartırım!

Sahi, dedem Âşık Veysel, torunu ben de Pink Floyd severdim. TRT’de Barış Manço çıktığı an ise evdeki Âşık Veysel’ciler de Pink Floyd’cular da “kavga”yı bırakıp esas duruşa geçerdi. Babaannem İstanbul’a göç ettiği “Kağızman”ını Barış Manço’nun sesinden duyduğunda hem ağlar hem de eline mumlarını alır dans ederdi. Barış Manço’nun bizzat babaannesine yazdığı “Gülpembe” çalınca başta ben babaannesini özleyen herkesin gözleri buğulanmıyor mu hâlâ? O zaman Barış Manço’nun 32 sene önceki müziği Türkiye’de “yeni” diye Çin malı pazarcısı edasıyla pazarlanmaya çalışılan müziklere göre halen çok daha yeni değil mi? İşin kötüsü, Barış Manço’nın “Barish Manco” “Baris Manco” etiketleriyle satılan plakları her gün daha da zamlanıyor Londra’da New York’ta tüm plak pazarlarında… Hâlbuki ben çocukken bütün minibüslerde “Gülpembe” çalınca herkes önünü iliklerdi!

SÜRÜNEREK Mİ ÖLSÜNLER İLLA?

Ama biz halen “Erkin Koray kendini bozdu, reklama çıktı. Barış Manço zaten ölmeden önce de ölürken de kendini bozmuştu” sığlığında kendi gerçek müziğimizi yerden yere vuruyoruz. Yeni popçu reklama çıkınca yakışıyor ama Barış Manço ve Erkin Koray sürünsün değil mi? Yeteri kadar sürünmediler mi? Barış Manço’nun mükemmel eserlerini kaydettiği, bestelediği eşsiz piyanoları, orgları, analog syntheziser’leri tefecilerce yağmalansın öyle mi? Başka bir ülkede o müzikal dehayı ortaya çıkaran aletlerin müzesi yapılır. İcabında hayır işleri için tanesi 100 bin euro’ya falan satılırdı.

Mesela, ya Barış Manço 1963’te gittiği Belçika’da kalsaydı? Ama yok bizim ülkede memleketini gerçekten sevip dönen herkese “Enayi” yaftası yapıştırılır. (Bizzat Fransa’da tuzum kuru sayılırken askere gitmek için Türkiye’ye dönmeme “enayilik” diyen asker kaçağı dostlarımı televizyonda milliyetçi taklidi yaparken görünce kendimi değil onları “Cacık” şarkısındaki “hıyar” gibi olduklarını hissediyorum o ayrı!) Sonra cumhurbaşkanı “ben de Mesut Özil’in yerinde olsam Almanya için oynardım” deyince Mesut Özil vatan haini ilan edilir!



Konuya dönersek, Barış Manço’nun oğlu Doğukan Manço, 2013 model müzik teknolojisi ile babasının zaman ötesi müzikal dehasını DJ set’lerle birleştirince ya da “hormonsuz gerçek müzisyen” Hayko Cepkin, Kurtalan Ekspres’le hakkını vererek Barış Manço uyarlaması yapınca Hasan Şaş’ın haykırdığı gibi “ooooo”! Tiesto miesto gelip başkalarının şarkılarını DJ olarak çalınca “Şahane!”

Şimdilerde facebook kuşağına “Progresif” deyince sentetik uyuşturucu müzikleri akıllarına geliyor. “Asıl progresif olan Barış Manço, 70’lerdeki Moğollar’dır” deyince trene bakan öküz gibi kalıyorlar! Tabii “Progresif” teriminin mucitleri İngilizler “Barish Manco”yu plak pazarlarında King Crimson, Pink Floyd, Genesis, Van der Graaf Generator ile aynı yerde üzerinde “Progresif” yazan raflarda satıyorlar o ayrı! Ama o facebook kuşağı suçlu değil kurban çünkü “Netekim Paşa” 12 Eylül günü “Halil İbrahim Sofrası, halat gibi bilek bunlar yasak artık!” diye buyurmuştu. Ama halen “85’ten sonra Barış Manço sattı” diye fatura müzik emekçisine çıkartılır. Türkiye entelijansiyasının lümpen tayfasının o kazık hesabı düzeltip özür dileme zamanı gelip de geçmedi mi sahi? İşin aslı Edirne’yi geçince herhangi bir orduda patates soyucusu olarak bile iş bulamayacak olan “Netekim Paşa”ya laf edemeyenler, onun değersizleştirdiklerini yerden yere vurma misyonunu üstlenmişti değil mi? Tabii bir de Kenan Evren’e küfür etmek imkânsız olunca Zeki Müren’e “Paşa” deyip arkasından gülen ikiyüzlüler de müzik eleştirdi bu güzel ama acıklı ülkemde, değil mi? O zaman kimse “facebook kuşağı”ndaki kardeşlerime de çıkarmasın faturayı!

“SÖZÜM MECLİSTEN DIŞARI”

Hâlbuki çoktan “Sözüm Meclisten Dışarı” demişti Barış Manço. “Cacık” şarkısı sadece bir aileyi mi anlatıyor sanıyorsunuz? 70’lerde “Sev Kardeşim” ve “Hayat Bayram Olsa”yı yapacak kadar kudretli Şenay Yüzbaşıoğlu sadece sansürle kanunlar izin verdiğince alay etmek için “Cacık”la aynı yılda 1981’de “Honki Ponki”yi yapmadı mı?
“Honki Ponki”den önceki siyah dehalarla bile kalitede yarışabilecek dans müziğini de yine Barış Manço ve Kurtalan Ekspres yapmadı mı zaten? 2009’da aramızdan ayrılan Bahadır Akkuzu ustanın gitarıyla yarattığı “çaka çuka” dans cümleleriyle çığır açtığı “Aman Yavaş Aheste” tarihin en güzel Türkçe dans şarkısı olmasın?

Arkada Red Hot Chili Peppers’ın efsanevi basçısı Flea’nınkilere bile bas gitarını ters tutturacak Ahmet Güvenç’in rahmetli Bahadır Akkuzu ile gitar-bas paslaşmaları zamanında Xavi-Iniesta’nın şimdilerde kramponla paslaştıklarının müzikal versiyonu değil de ne? Güvenç ve Akkuzu, 1983’te “Anadolu Funk”ı baştan yaratırken o harika “Groove”un üzerine Osmanlıca sözler ekleyip yine de halka ulaşmak ise sadece Barış Mançovari dehalara özgü!








GERÇEK KOLBASTI: “DERE BOYU KAVAKLAR”



İşin aslı son yıllarda çok popüler olan ama uyduruk ötesi düzenlemelerle içi boşaltılan “Kolbastı”dan daha 1970’lerde yola çıkıp “Dere Boyu Kavaklar”a kadar yükselmişti Türkiye müziği. Bizzat Barış Manço’nun başrolünde oynadığı “Baba Bizi Eversene” filminin içine bir nevi klibi yedirilen “Dere Boyu Kavaklar” “Kolbastı”nın açık ara en güzel versiyonu değil de ne ki?

O sahneye
( http://www.youtube.com/watch?v=erdMXjHeCm0 ) bir daha göz atın derim. Barış Manço ve arkadaşları bir fabrikanın içinde o dönemde bazı mahallelerde “dayak sebebi” olan uzun hippi saçları ve bıyıklarıyla çalıştığı yerin kapitalist boğuculuğundan müzik aracılığı ile kaçmaya çalışır. Gitarcı Led Zeppelin’in dahi gitaristi Jimmy Page’in duble gitarının benzeriyle siyah gitarcıların çalkalama metoduyla ruhunu özgürleştirir. Gitarın bir ruhsal ayağı Karadeniz’in çılgın kanında, diğeri ise siyahların 60-70’lerdeki özgürlük isyanı Funk tınılarındadır. Beatles bas gitarının benzerini çalan basçı abi ise Neşet Ertaş ustanın sazının üstündeki bam telini kullandığı gibi kullanırken bir yandan telleri çekerek çalan dönemin harika siyah basçılarına selam çakar.



Siyahların özgürlük isyanı olan dans müziği Funk ile Anadolu’nun kuzey denizinin hırçınlığının birbiriyle usulca flört ettiği anda Barış Manço’nun hanım rol arkadaşı Meral Zeren birden duvara dayanıp müziği dinlemeye başlar. O anda Meral Zeren’in gözlerindeki duygusal ateşe teğet geçen işi gücü bırakıp göbek atan pala bıyıklı işçi abi ile kravatlı muhasebeci “Barış Manço müziği”nin ta kendisidir.

Sahi aynı filmin en güzel şarkısı “Lambaya Püf De” 2013’te bestelense sansüre mi takılırdı sizce? Yoksa bizzat bir gece yarısı Moda’daki evinin önüne gelip “Gül Pembe” diye bağırdığımızdaki gibi mi olurdu? Dışarı çıkıp bizle bile sohbet etme inceliğini gösteren “modern Türkiye’nin Aşık”ı Barış Manço’nun bize anlattığı gibi yola Aşık Veysel’den çıkıp Pink Floyd’a ulaşmaya çalışırsan herkese meramını anlatabilir misin?

Ali Ece
aksam.com.tr/ÖZEL

[coldflame]

Allah rahmet eğlesin. Öleli kaç yıl oldu ama hala hatırlıyoruz.