Dağarcığınıza Hergün İki Söz

[Fatih Efe]

ihtida:islam dinini kabul etmek
irtidatın tersi

[hayat61]

takdir hakkı isim, hukuk Kanunun belirlediği durumlarda yargıca tanınan değerlendirme serbestliği, takdir yetkisi.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

tonmayster : Almanca tonmayster (Tonmeister) sözü "Radyo veya televizyonda ses sorumlusu." anlamına gelmektedir. Bu söz için Kurumumuzca ses yönetmeni karşılığı önerilmiştir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

düzen isim 1. Belli yöntem, ilke veya yasalara göre kurulmuş olan durum, uyum, nizam, sistem. 2. Soyut ve somut nesnelerin bir sıraya, bir hedefe, bir amaca göre sıralanması. 3. Yerleştirme, tertip: "Evin en bozuk düzeninde bile hastalığa mahsus birtakım aletler vardır."- R. N. Güntekin. 4. Bir devletin belli başlı ilkeleri bakımından yönetimde tuttuğu yol, yönetim biçimi, rejim. 5. mecaz Bir kimseye, bir kuruluşa karşı toplu olarak alınan gizli karar, dolap, komplo. 6. mecaz Topluca ve gizlice yürütülen herhangi bir plan, dolap, komplo. 7. mecaz Dolap, hile: "Hile, düzen dağarcığından elbette yeni bir şey bulup çıkaracak."- E. E. Talu. 8. müzik Müzik aletlerinde ses ayarı, akort. 9. toplum bilimi Toplumsal bir yapı içinde ögelerin bütüne, bütünün ögelere ve ögelerin birbirlerine göre ilişkileri: "Orta hâlli ailelerin kurduğu bu düzende herkesin bacası tüten, kapısı çalınan bir evi var."- N. Meriç. 10. halk ağzında Alet edevat takımı. 11. halk ağzında Bez dokuma tezgâhı. Atasözü, deyim ve birleşik fiiller düzen kurmak düzen vermek (veya düzene koymak veya düzene sokmak)

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

korelasyon : Fransızca korelasyon (correlation) sözü genel anlamda "Bir nesneyi başka bir nesne ile uyarlı kılan bağ." anlamına gelmektedir. Biyoloji alanında ise "Organizmanın değişik yapı, özellik ve olaylarında görülen karşılıklı ilgi." anlamında kullanılmaktadır. Sözün her iki kullanımı için de bağıntı karşılığı önerilmiştir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

mihaniki sıfat, eskimiş (miha:niki) Arapça mihaniki Düşünmeden, ölçülerek değil de yalnızca alışkanlığın verdiği kolaylıkla veya yalnız kasların hareketiyle yapılan (iş, hareket vb.): "Mihaniki bir sükûn ile keserini eline aldı."- Ö. Seyfettin.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

free-lance: İngilizce free-lance sözü "Bireyin emeğini bir kuruma bağlı kalmadan dilediği kadar yere satabilmesi." anlamında kullanılmaktadır. Kurumumuz, bu söz için dilimizdeki başına buyruk, bağımsız, serbest gibi sözlerin yerine göre kullanılabileceği görüşündedir.

[havzalı61]

kuniklemek : paniklemek,panik yapmak

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

ariyet isim, eskimiş (a:riyet) Arapça 'ariyet 1. Ödünçleme. 2. hukuk Belli bir taşınır malın kullanılmasının geri verilmek şartıyla bedelsiz olarak bir kimseye bırakılması.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

bilanço : İtalyanca bilanço (bilancio) sözü ekonomide "Bir kuruluşun, bir ticarethanenin belirli bir dönem sonundaki veya belirli bir gündeki taşınır ve taşınmaz varlıkları ile bunları sağlamak için kullanılan öz ve yabancı kaynakları dengeli olarak gösteren çizelge." anlamında kullanılmaktadır. Bu söz için Kurumumuzca dengelem karşılığı önerilmektedir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

çakaralmaz isim 1. Basit, ilkel çakmak. 2. Basit, ilkel tabanca. 3. sıfat Kalitesiz: "Nasıl oldu bilmem eğilip yakarken çakaralmaz çakmak kıvılcım çıkardı."- B. Felek. 4. sıfat, argo İşe yaramayacak durumda olan, bozuk.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

asparagas : İngilizce asparagas (asparagus) sözü "Gerçek olmayan, gerçekmiş gibi gösterilen haber." anlamında kullanılmaktadır. Bu yabancı söz yerine dilimizdeki uydurma (haber) ifadesi kullanılabilir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

hem bağlaç Farsça hem 1. Bir kimseyi uyarmak, bir şeyi açıklamak veya anlamı güçlendirmek için "özellikle, zaten, bir de, şurası da var ki" anlamlarında kullanılan bir söz:
"Hem ne lüzum var? Hem siz karışamazsınız."- . 2. Açıklayıcı nitelikte olan ikinci cümleyi birinciye bağlayan bir söz: "Gidiyor hem koşarak gidiyor. Güzel hem pek güzel! Sıcak hem ne sıcak!"

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

oşinografi : İngilizce oşinografi (oceonography) sözü "Okyanus ve denizlerin fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerine deneysel araştırmalar yapan bilim kolu." anlamına gelmektedir. Bu söz için dilimizde deniz bilimi karşılığı bulunmaktadır.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

kasım isim Arapça kasim 1. Yılın otuz gün süren on birinci ayı, son teşrin, teşrinisani. 2. Kışın başlangıcı sayılan 8 Kasım günü başlayıp hıdırellezin ilk günü olan 6 Mayısa kadar altı ay süren dönem.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

proses : İngilizce proses (process) sözü "Aralarında birlik olan veya belli bir düzen veya zaman içinde tekrarlanan, ilerleyen, gelişen olay ve hareketler dizisi." anlamında kullanılmaktadır. Dilimizdeki süreç sözü bu anlamı karşılamaktadır. Dolayısıyla İngilizce proses sözü yerine süreç karşılığı kullanılabilir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

alicenap-bı sıfat, eskimiş (a:li:cena:bı) Arapça 'ali + cenab 1. Cömert. 2. Onurlu, şerefli: "Senin annen mert, doğru ve alicenap bir kadındır."- H. E. Adıvar.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

hit : İngilizceden dilimize giren hit sözü "En çok beğenilen, en çok tutulan kitap, şarkı vb." için kullanılmaktadır. Sözün bu anlamı için Kurumumuzca liste başı karşılığı önerilmektedir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

çözümlemek (-i) 1. Çözümleme yoluyla bir şeyi incelemek, tahlil etmek, analiz etmek. 2. Anlamı ve niteliği anlaşılamayan bir konuyu açıkladıktan sonra sonuca bağlamak, tahlil etmek, analiz etmek: "... büyük bir söz ettiklerini, her işi kökünden çözümleyiverdiklerini sanıyorlar."- N. Ataç.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

bibliyografya : Yunanca kökenli bu söz "Belli bir konu, yer ve dönemle ilgili yayınları kapsayan veya en iyilerini seçen eser." anlamına gelmektedir. Bu sözün dilimizde zaten bir karşılığı vardır; kaynakça.

[Hasan3.]

çimkirtmek : ön dişlerimiz arasından tükürmek

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

çözümleme isim 1. Çözümlemek işi. 2. dil bilgisi Bir cümledeki kelimelerin hangi kelime türünden olduklarını veya özne, tümleç, yüklem görevlerinden hangisinde bulunduklarını belirtme, tahlil. 3. dil bilgisi Kelimenin kökünü bulup eklerini gösterme. 4. edebiyat Bir metni belirli yöntemlere bağlı kalarak gözden geçirme, tahlil. 5. felsefe Herhangi bir konunun, bir nesnenin düşüncede veya gerçeklikte kurucu parçalarına ayrılmak yoluyla yapısının, işleyişinin ve gelişim yasalarının ortaya konması işlemi. 6. kimya Bir maddenin birleşimindeki yalın cisimlerin niteliğini veya niceliğini anlamak için yapılan işlem, tahlil, analiz. 7. matematik Bir sayıyı onluk ve birliklerine ayırıp yazma.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

bodyguard : İngilizce bu söz "Can güvenliğinin tehlikede olduğu düşünülen bir kimseyi saldırılardan korumak üzere görevlendirilmiş kişi." anlamında dilimizde de kullanılmaya başlanmıştır. Bu söz yerine dilimizdeki koruma, koruma görevlisi karşılıkları kullanılabilir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

boynuz isterken kulaktan olmak Daha iyisini, mükemmelini ararken mevcut olanı yitirmek.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

font : İngilizce font (fount) sözü "Bilgisayarda birbiriyle uyumlu büyüklüğe ve biçime sahip, belirli bir özelliği olan harfler dizisi." anlamındadır. Bu söz için yazı karakteri karşılığı kullanılabilir.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

güle güle zarf 1. Gülerek. 2. "Üzüntüsüz bir hayat sürerek, gönül ferahlığı ile (giy, otur, kullan, büyüt vb.)" anlamlarında bir iyi dilek sözü: "Bu yüzükle, bu pırlanta küpe benim sana yadigârım olsun. Güle güle kullan!"- A. Rasim. 3. ünlem Vedalaşma sırasında kalanın söylediği söz.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

slayt : İngilizce slayt (slide) sözü "1. Üzerindeki resim ve şekilleri beyaz bir zemin üzerine yansıtmak amacıyla tepegöz ve gösterim aletine konan şeffaf, ışığı geçiren kâğıt veya madde, 2. Saydam bir yüzey üzerine alınmış, gösterim aletinde kullanılmaya özgü pozitif görüntü." anlamlarına gelmektedir. Sözün her iki anlamı için dilimizdeki saydam sözü uygun bir karşılıktır.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

karnı geniş sıfat 1. Çok yemek yiyen, obur (kimse). 2. Vurdumduymaz, tasasız (kimse).

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

klon : İngilizce klon (clone) sözü biyolojide "Aynı canlıdan eşeysiz olarak üreyen canlı." anlamında kullanılmaktadır. Bu söz için dilimizdeki kopya sözü uygun bir karşılıktır.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

güdü isim 1. Bilinçli veya bilinçsiz olarak davranışı doğuran, sürekliliğini sağlayan ve ona yön veren herhangi bir güç, saik: "Çocuğun bunalım geçirmesi, gelişen cinsel güdülerini doyuramaması anlamındadır."- Ç. Altan. 2. Bir etkinlik veya işin gizli sebebi. 3. felsefe Kaynağı akıl olan sebep, saik: "Sevgi bir dürtü, ödev bir güdüdür."- . 4. toplum bilimi Bireyleri bilinçli ve amaçlı işlerde bulunmaya yönelten dürtü veya dürtüler bileşkesi, saik.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

print : İngilizce kökenli bu söz dilimizde "Bilgisayarda yazılan bir metnin kâğıda dökülmüş biçimi." anlamında kullanılmaya başlanmıştır. Sözün bu anlamı için dilimizdeki çıktı sözü uygun bir karşılıktır. Bu söz ayrıca dilimizde baskı anlamında da kullanılmaktadır. Dolayısıyla sözün bu anlamda kullanılmasına da gerek yoktur.

Print etmek ; çıktı almak.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

çöreklenmek (nsz) 1. Yılan halka durumunda kıvrılıp toplanmak. 2. mecaz Bir yerde, orada yaşayanları rahatsız etme pahasına sürekli kalmak, yerleşmek:
"Geldi, çöreklendi, gitmek bilmedi."- . 3. mecaz Bir duyguyu güçlü ve sürekli olarak duymak:
"Yıllarca beklenen bir yolcunun gecikmesinden doğan sıkıntı, ağrılarıyla içime çöreklendi."- A. Gündüz.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

nodül : İngilizce nodül (nodule) sözü tıp alanında "ufak düğüm" anlamında kullanılmaktadır. Bu yabancı söz yerine dilimizde düğümcük karşılığı bulunmaktadır.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

kavi sıfat, eskimiş (kavi Arapça kavi 1. Dayanıklı, güçlü, zorlu: "Türkler dünyanın en cesur, en asil, en kavi bir milleti idi."- Ö. Seyfettin. 2. zarf Sıkıca: "Kavi tutun merdiveni.".

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

kartografya : Yunanca kartografya sözü "Çeşitli amaçlara yönelik haritaların yapım yöntemi." anlamına gelmektedir. Bu söz yerine dilimizdeki haritacılık karşılığı kullanılmalıdır.

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

kavrama noktası isim Arabanın harekete geçtiği an ve durum.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

formen : İngilizce formen (foreman) sözü "1. Bir iş yerinde çalışan ustaların başı olan ve onları denetleyen kimse, 2. İşçilerin düzenli ve verimli çalışmasını sağlayan ve işçiler üzerinde otoritesi olan işçi." anlamlarını taşımaktadır. Sözün ilk anlamı için dilimizde ustabaşı karşılığı bulunmaktadır

[hayat61]

Türkçe Sözlük'ten

kefaret isim, din b. (kefa:ret) Arapça keffaret 1. Bir günahı Tanrı'ya bağışlatmak umuduyla verilen sadaka veya tutulan oruç. 2. Diyet: "Onu sevmek bile hayatımın kefareti oluyor."- A. Gündüz. (bir şeyin) kefaretini ödemek cezasını çekmek: "Bunu yapan günün birinde er geç bu günahın kefaretini ödeyecektir."- H. Taner

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

leasing : İngilizce bu söz "Bir taşınır veya taşınmazın kullanım hakkının bir kuruluş tarafından belli bir süre içinde ve belli bir kira karşılığında kiracıya verilmesi." anlamını taşımaktadır. Bu söz için dilimizde kiralama karşılığı bulunmaktadır.

[Remzi]

papaz her gün pilav yemez "İnsanın önüne her zaman aynı nitelikte elverişli bir imkân çıkmaz" anlamında kullanılan bir söz.

Yabancı Kelimelere Karşılıklar

ofset : İngilizce ofset (offset) sözü "Kalıp izlerini önce kauçuğa, kauçuktan da kâğıda geçirmeye yarayan çift kopyalı baskı yöntemi." anlamındadır. Bu söz yerine dilimizdeki düz baskı karşılığı kullanılabilir